สอนลูก แพ้ ให้เป็น

[JT007]

โดย: หมอนุ

ผมว่า การสอนเด็กให้รู้จักแพ้เป็นการฝืนธรรมชาติ ของสัญชาตญาณมนุษย์
ทำไมถึงว่าอย่างนั้นก็เพราะธรรมชาติไม่ได้กำหนดให้มนุษย์ยอมรับความพ่ายแพ้
ได้ง่ายๆ มนุษยชาติถึงอยู่รอดถึงวันนี้

แพ้ไม่เป็น...สัญชาตญาณคน

‘มนุษย์ เคยแพ้ แต่มนุษย์ชาติไม่เคยยอมจำนน’ แต่เราก็ต้อง ‘ขัดเกลา’ ธรรมชาติข้อนี้
เพราะมนุษย์พัฒนามาเกินการอยู่ด้วยกันตามสัญชาตญาณนานแล้ว
เราอยู่กันด้วยกฎเกณฑ์ทางสังคมและวัฒนธรรม เด็กจะอยู่รอดในสังคม
และสังคมจะรอดในมือเด็ก ก็ด้วยการสอนบทเรียนบทนี้ บทที่ว่าด้วยการ ‘รู้
แพ้’

เด็กเริ่มแพ้เป็นครั้งแรกตอนเริ่มรู้จักต่อต้าน พ่อแม่ช่วงอายุ 2 ปี ส่วนมากพ่อแม่มักจะเอาอยู่ จัดการกับเด็กสำเร็จ แม้จะยุ่งยากตามแบบของ Terrible Two แต่ในที่สุดก็รู้หมู่รู้จ่าในบ้าน จะเห็นชัดว่าใครเป็นรัฐบาลใครเป็นฝ่ายค้าน
ส่วนมากพ่อแม่จะกุมอำนาจรัฐสำเร็จ ยกเว้นบางบ้านฝ่ายค้านตัวน้อยสามารถใช้เกมนอกสภากุมอำนาจต่อรองไว้สูง ทำให้ดูเผินๆ เหมือนพ่อแม่จัดการบ้านสำเร็จ
แต่มองลึกลงไปทุกเรื่องเด็กเป็นคนกำหนดข้อสรุปทุกที

พอลูก เริ่มโตขึ้นแม้พ่อแม่จะควบคุมสำเร็จ เด็กได้เรียนรู้แล้วว่าในบ้านพ่อแม่เป็นคนตั้งกฎ แต่สัญชาตญาณการไม่ยอมแพ้ยังไม่หมดไป แค่พักฟื้นรอการกลับมา
ทันทีที่เริ่มมีการเล่นที่มี ‘กฎ’ เด็กๆ จะเริ่มไม่ยอมให้ใคร ‘กด’ อีกครั้ง
เลยออกอาการ ‘แพ้ไม่เป็น’ แพ้เมื่อไร เป็นวีนแตกอาละวาดเหมือนตอน Terrible
Two ไม่มีผิด

เด็กบางคนไม่เลือกวิธีวีน แต่พอคะเนได้ว่าถึงเล่นก็ไม่ชนะ หรือเคยวีนแตกแล้วเกิดการเรียนรู้ว่าเกมแบบนี้ไม่มีทางชนะแน่ ก็อาจจะเลือกวิธีการใหม่ คือไม่ยอมเล่น จะเห็นได้ทั้งการเล่นและลามไปถึงกิจกรรมอย่างอื่นที่เราต้องการฝึกฝนด้วย
ทันทีที่ไม่แน่ใจว่าจะทำได้หรือเปล่าเด็กจะไม่ยอมทำ เรื่องนี้ผมถูกถามเป็นประจำตอนเป็นวิทยากรและเจอเองด้วย การ
สอนลูกเรื่องนี้ในวัยนี้ ผมถือว่าเป็นเรื่องสำคัญและถูกต้อง ทั้งถูกเรื่องและถูกเวลา แต่ไม่ใช่เรื่องเร่งด่วนที่ต้องได้ผลในเร็ววัน เพราะเด็กยังต้องเรียนรู้บทเรียนเรื่องการต่อสู้ การแพ้ชนะไปอีกนาน

ฝึก ลูกแพ้ให้เป็น

1.ให้ลูกแพ้มากกว่าชนะ

สำหรับ บทเรียนที่ต้องการฝึกทักษะใหม่ที่อาจจะทำได้บ้างไม่ได้บ้าง
ต้องวางกติกาให้เด็กชนะมากกว่าแพ้หรือไม่แพ้เลย เช่น ตีแบดมินตัน
ถ้าพ่อตีข้ามลูกรับได้ลูกได้แต้ม จะติดเน็ตหรือไม่ก็ได้แต้ม
ถ้าพ่อตีไม่ข้ามพ่อเสียแต้ม
และถ้าพ่อตีข้ามแต่ลูกรับไม่ได้แสดงว่าพ่อป้อนไม่ดี พ่อเสียแต้ม เด็กอายุ
3-4 ปี สนุกกับเกมและกติกามากครับ อาจจะไม่ได้บทเรียนเรื่องการหัดแพ้
แต่ได้บทเรียนเรื่องทักษะตามือประสาน แต่หากจะสอนลูกให้แพ้เป็น
ต้องให้ลูกแพ้บ้าง ชนะบ้างสลับกันครับ

2. เรียนรู้การแพ้

บท เรียนที่ให้จิตใจรู้จักยอมรับความพ่ายแพ้ หรือหัดทำเรื่องยากๆ
ก่อนอื่นต้องให้คอนเซ็ปต์ก่อนว่าเรื่องเหล่านี้เป็นเรื่อง ‘ท้าทาย’
หมายถึงทำได้บ้างไม่ได้บ้าง แต่อย่าเพิ่งคาดหวังว่าเมื่อเข้าใจ

คอนเซ็ปต์ แล้วจะยอมทำทันทีนะครับ

หัวคิดน่ะเข้าใจแต่หัวใจยังเด็กมาก อาจจะลดแรงต้านลงได้แต่จะให้เข้าใจการแพ้เลยนั้น ต้องวางอุบายด้วย เช่น
ตีปิงปองกับพ่อ ให้แม่ช่วยลูกฝั่งลูกเล่นสองคน ฝั่งพ่อเล่นคนเดียว
ช่วงแรกพ่อต้องแพ้ก่อน พอได้จังหวะก็ให้ทีมลูกแพ้บ้างแต่คนผิดเป็นแม่
แบบนี้เด็กก็จะพอรับได้ อาจจะวีนกับแม่
แต่ได้เรียนรู้และรับความพ่ายแพ้แม้ครึ่งเดียวก็เป็นบทเรียนสำคัญ
ดังนั้นในวัยอนุบาลอาจจะไม่จำเป็นต้องรับรสชาติความพ่ายแพ้แบบศิโรราบ
เอาเพียงได้ “ชิม ๆ” พอเป็นไอเดียก็น่าจะพอ

ที่ผม เสนออย่างนี้เพราะรสชาติที่แท้จริงของการพ่ายแพ้จะเกิดตอนประถม เช่น
ตอนทำเลขผิด ท่องสูตรคูณแล้วจำไม่ได้ เล่นปิงปองกับเพื่อนทีไรแพ้ทุกที
สอบได้ลำดับที่หรือคะแนนน้อยกว่าเพื่อน ทำการฝีมือสวยสู้เพื่อนไม่ได้จริงๆ
หรือเข้าประกวดบนเวทีแล้วไม่ชนะ

ในตอนประถมการเรียนรู้สิ่ง ใหม่จะมีบทเรียนที่ต้องพบเจอและพัฒนาอีกคือ ทักษะส่วนที่เป็นนิสัย คือ
ความมานะพยายาม และอีกส่วนคือ การหาทางออกให้จิตใจ
เด็กจะต้องภูมิใจตนเองได้ทั้งที่บางทีก็ไม่ใช่คนเก่งบางเรื่องก็ทำไม่ได้ดี

คนเรา ต้องแพ้เป็นแต่แพ้ทุกเรื่องไม่ได้ ใจแหลกสลายแน่ๆ จิตใจต้องสรุปให้ได้
ชัยชนะของฉันคืออะไร ถ้าข้อสรุปนี้ออกมาดีก็ดีไป
แต่ออกไม่ดีก็เป็นปัญหาที่ต้องแก้กันต่อไปนะครับ

จาก:

ฉบับที่ 171 เดือนมกราคม 2553

ขอบคุณเพื่อนบ้านมัลติพลาย น้องลุกโซ่่คะ

[JT007]

ด้วยความยินดีจ้า ลองเอาไปปรับใช้ดูนะคะ

[Choltisa]

ดีจังเลยค่ะ ขอบคุณที่เอาเรื่องราวสาระดี ๆๆ มาแบ่งปันกันเสมอ ๆๆ นะคะ น้องหญิง อ่านแล้วเห็นด้วย ต้องไปสอนเจ้าตัวเล็กให้รู้จักแพ้ให้เป็น อื่ม ดี ดี ค่ะ

[อรนภา (แม่เจี๊ยบ & น้องวิน)]

สวัสดีค่ะแม่หญิง สบายดีนะค่ะ ข้อความที่นำมาดีมากค่ะ ตอนนี้ไม่ค่อยได้เข้ามาออน เพราะน้องวินกำัลงซนมากค่ะ พอเอาลูกนอนแม่ก็นอนไปด้วยค่ะ ดูแลตัวเองด้วยนะค่ะ

[JT007]

ด้วยความยินดีคะน้องนุ้ย ดีมากเลยคะน้องนุ้ยที่น้องนุ้ยสอนน้องเอ็งเจิ้ลแบบนั้น พี่เห็นด้วยคะ พี่เองก็สอนจัสติน จริงๆ คือไม่เชิงสอนคือ เล่นด้วยกัน ทำกิจกรรมด้วยกัน แล้วก็สอดแทรกเข้าไปในกิจกรรมให้เขาเห็นนะคะ ส่วนเรื่องการช่วยเหลือตัวเอง พี่เองก็เป็นคนหนึ่งที่แต่ไหนแต่ไรมา จะให้น้องจัสตินเป็นคนเริ่มทำเองก่อนคะ หากอันไหนเขาทำไม่ได้แล้วพี่ค่อยเข้าไปช่วยคะ

ด้วยความยินดีคะน้องโอ คุณแม่น้องโยโย และคุณแม่น้องคิด คุณแม่น้องคิดก็ลองปรับเปลี่ยนดูนะคะ เดียวสักพักน้องก็จะไม่โวยวายคะ ค่อยๆ เป็นค่อยๆ ไปคะ

[แม่เฮียคิดและน้องแคน]

ขอบคุณมากเลยค่ะสำหรับคำแนะนำดี ๆ เพราะรู้สึกว่าตอนนี้น้องคิดแพ้ไม่เป็นค่ะ ... โวยวายร้องไห้ลั่นบ้านไว้ก่อนเลย

[YaYo & JaJa & MamaKim]

ขอบคุณสำหรับข้อความดีดีค่ะ

[สุภาพร(แม่ปั้น฿แป้ง)]

ขอบคุณพี่หญิงค่ะ

[Danui]

เห็นด้วยค่ะ... หลังจากสอนเด็กให้มี IQ แล้ว เรื่อง EQ ก็สำคัญไม่ใช่น้อย
สอนให้เค้าได้เห็นได้รู้จักหลายๆด้านของความเป็นจริง
นุ้ยก็สอนลูก ให้รู้จักความผิดหวัง ให้่รู้ว่า ทุกอย่างในโลก ใช่ว่าจะได้มาทุกอย่างที่ลูกต้องการ
รู้จักการรอคอย การเข้าคิว ตั้งแต่ยังเล็ก รู้จักการเสียสละ ให้อภัย ทำผิดยอมรับผิด กฏเกณฑ์ข้อตกลง
สิ่งเหล่านี้ล้วนต้องเกิดขึ้นจริงในชีวิตของเค้า นุ้ยพยายามสอนเค้าให้รู้จักทำอะไรด้วยตัวเองก่อน
เมื่อพยายามแล้วทำไม่ได้จริงๆ พ่อกับแม่ก็พร้อมจะช่วย...

ขอบคุณพี่หญิงนะคะ ที่นำบทความดีๆมาให้อ่าน ^^